„Otwarta pamięć” – wystawa obrazów, grafik i fotografii

Stanisław Matuszczak

Ur. w 1934 r., zm. w 2022 r. w Bydgoszczy.

Rysowaniem i malowaniem zajmował się od wczesnej młodości. W roku 1948 rozpoczął naukę w Liceum Technik Plastycznych w Bydgoszczy. Jego nauczycielami byli m. in. Jan Biedowicz, Stanisław Brzęczkowski, Zygmunt Kotlarczyk, Marian Turwid. Studiował w Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie w pracowni prof. Janusza Strzałeckiego, dyplom uzyskał w 1959 roku w pracowni prof. Eugeniusza Eibischa. Zajmował się sztuką użytkową, głównie z zakresu grafiki, ale najważniejszymi dziedzinami sztuki skupiającymi jego zainteresowania były rysunek i malarstwo. Uczestniczył w licznych wystawach środowiskowych, ogólnopolskich i poplenerowych. Od 1963 roku zajmował się pracą pedagogiczną w Liceum Sztuk Plastycznych w Bydgoszczy, którego był dyrektorem w latach 1987–1991. Ostatni okres nauki w szkole (latach 1999 –2018) poświęcił prowadzeniu pracowni litografii.

W Małym Salonie Sztuki Towarzystwa Przyjaciół Sztuki w Bydgoszczy w 1972 roku odbyła się pierwsza jego wystawa indywidualna rysunków i gwaszy. Po czterdziestu pięciu latach w tym samym saloniku (obecnie Galeria Kantorek, filia Galerii Miejskiej bwa w Bydgoszczy) artysta wystawił ostatni cykl swoich prac, w których preferowany przez niego rysunek odgrywł znaczącą rolę ‒ dwadzieścia jeden czarno-białych litografii powstałych w latach 1999-2009. To subtelne grafiki o kompozycji otwartej, której kształty określa delikatny kontur, a zróżnicowane tonalnie plamy tworzy zagęszczona kreska, ekspresyjna, ale wyważona, zatracająca jednoznaczność przedstawienia na rzecz uzyskania nastroju i formy malarskiej w charakterze.

Zofia Rybiańska

Urodzona w 1925 r. w Brzesku nad Bugiem, zmarła w 2003 r. w Bydgoszczy. Ukończyła Wydział Sztuk Pięknych UMK w Toruniu w pracowni prof. St. Borysowskiego i prof. T. Niesiołowskiego. Była członkiem ZPAP. W latach 1960–1981 uczyła w PLSP w Bydgoszczy malarstwa i rysunku. Autorka 10 wystaw indywidualnych oraz uczestniczka wielu plenerów i wystaw zbiorowych. Laureatka nagród m.in. MKiSz (III stopnia) za pracę pedagogiczną, Zasłużony działacz Kultury – Odznaka XXX-lecia ZPAP – Bydgoszcz, Złoty Krzyż Zasługi – Zasłużony dla woj. bydgoskiego. Prace w zbiorach muzeów w Bydgoszczy, Włocławku, Chełmnie oraz w zbiorach prywatnych.

Leon Romanow

Artysta malarz. Ukończył w 1958 PLSP w Bydgoszczy. Studiował na Wydziale Sztuk Pięknych UMK w Toruniu w pracowni profesora Stanisława Borysowskiego. Dyplom z zakresu malarstwa uzyskał w1963 r. W latach 70. uczestniczył w działaniach polskiej awangardy artystycznej. W 1970 r. utworzył wspólnie z R. Wieteckim i A. Wiśniewskim Niezależną Galerię Nieistniejącą Nie. W 1970 eksponował w Galerii10 (Warszawa) ciszę wzbogaconą zespołem dźwięków dochodzących z zewnątrz, co było w tym czasie bezprecedensowym wydarzeniem na skalę światową. W 1971 uczestniczył w Zjeździe marzycieli (Elbląg). Po 1972 zarzucił działania konceptualne. W 1981 utworzył i prowadził (do ogłoszenia stanu wojennego) galerię Linia podziału w Bydgoszczy. W latach 80. brał udział w ruchu plastyki niezależnej. W latach 80. i 90. uczestniczył w działaniach Galerii Autorskiej w Bydgoszczy. Autor 30 wystaw indywidualnych i uczestnik wielu wystaw zbiorowych. Był członkiem ZPAP. Pochowany został na cmentarzu przy ul. Wiślanej w Bydgoszczy. Pochowany został na cmentarzu przy ul. Wiślanej w Bydgoszczy.

Jerzy Riegel

Ur. w 1931 r. w Bydgoszczy, zm. 25 X 2019 w Bydgoszczy. Fotografik. Z zawodu poligraf. Od 1967 r. członek Związku Polskich Artystów Fotografików. Zajmował się fotografią czarno-białą, a najbardziej zafascynowany był techniką fotograficzną – izohelią. W 1980 r. otrzymał złotą odznakę Zawodowego Pracownika Poligrafii, a w 1985 roku został uhonorowanym medalem W służbie oświaty. W 1987 r. uzyskał uprawnienia MKiS rzeczoznawcy dzieł sztuki współczesnej w zakresie fotografii. W 2017 r. otrzymał Srebrny medal „Zasłużony Kulturze Gloria Artis”. Całe życie związał z Bydgoszczą, którą fotografował prze sześć dekad. Przygotował szereg wystaw indywidualnych i uczestniczył w licznych wystawach zbiorowych w kraju i zagranicą. Swoje prace prezentował w wielu publikacjach i albumach mi. w wydanych przez Galerię Autorską J. Kaji i J. Solińskiego: Bydgoszcz minionego wieku,  Bydgoszcz Jerzego Riegla i poetów oraz Bydgoszcz zapomniana.

Jerzy Puciata

Artysta malarz, działacz społeczny. Ukończył studia na Wydziale Sztuk Pięknych UMK w Toruniu. Uprawiał malarstwo. Swoją twórczość prezentował na kilkudziesięciu wystawach indywidualnych oraz zbiorowych w kraju i zagranicą. Uczestniczył w wielu plenerach, sympozjach i konferencjach. Jego prace znajdują się w zbiorach krajowych i zagranicznych. Był stypendystą Fundacji Singera „POL-CUL” w Austrii. Za swoją twórczość otrzymał wiele medali, nagród i wyróżnień. Był też działaczem społecznym i animatorem życia kulturalnego. W latach 80. jako prezes Zarządu Głównego ZPAP był członkiem Komitetu Obywatelskiego Solidarność przy Lechu Wałęsie, uczestniczył w obradach Okrągłego Stołu. Za swoją działalność twórczą i społeczną został uhonorowany m.in.: Złotym Krzyżem Zasługi, Złotą Odznaką ZPAP, Odznaką Zasłużony dla Województwa Bydgoskiego, Medalem Prezydenta Bydgoszczy oraz Nagrodą Artystyczną Prezydenta Bydgoszczy za Całokształt Twórczości.

Bronisław Zygfryd Nowicki

Bronisław Zygfryd Nowicki urodził się 20 lutego 1907 r. w Baden Baden jako syn Jana zajmującego się grafiką reklamową i Marii Braun. Zmarł w Bydgoszczy 15 kwietnia 1981 roku. Do szkoły uczęszczał w Dreźnie. Po uzyskaniu niepodległości Polski wrócił wraz z rodziną w 1920 r. do ojczyzny i osiedlił się w Bydgoszczy, gdzie ukończył Państwowe Gimnazjum Humanistyczne. Następnie podjął studia medyczne (1926–1928) i prawnicze (1929–1934) na Uniwersytecie Poznańskim; filister akademickiej korporacji „Baltia”. Po studiach odbył służbą wojskową w Szkole Podchorążych Rezerwy w Zambrowie. Od 1934 do 1938 zajął się grafiką reklamową w Zakładach Philipsa w Warszawie i w Agencji Reklamy Prasowej w Bydgoszczy prowadzonej przez jego ojca Jana Nowickiego

24 sierpnia 1939 r. został zmobilizowany do 30 pułku piechoty w Warszawie. Jako dowódca kompanii walczył w obronie Warszawy, odznaczony Krzyżem Walecznych. Po kapitulacji 28 września dostał się do niewoli niemieckiej. Przebywał w obozach jenieckich: w Nienburgu, Spittalu w Austrii, a od 1940 r. w Woldenbergu w oflagu II c, gdzie jako współpracownik Kierownictwa Imprez Artystycznych działał jako drzeworytnik, grafik użytkowy, plakacista i nauczyciel liternictwa i grafiki w stalagu. Przełom w metier artystycznym B.Z. Nowickiego nastąpił w Woldenbergu – tam zaczął uprawiać drzeworyt. W tym czasie stworzył ich kilkadziesiąt. Ponadto wykonał ponad 150 plakatów do wszystkich imprez sportowych i artystycznych, przedstawień teatralnych, teatru kukiełek, koncertów, odczytów i wystaw odbywających się w Woldenbergu. Wykonywał tam również winiety okolicznościowe i exlibrisy. Część z tych prac zachowała się.

Z niewoli wrócił 9 lutego 1945 r. do Bydgoszczy i rozpoczął pracę w Polskim Radiu (do 1955 r.). Jednocześnie poświęcił się pracy artystycznej. W 1945 r. został członkiem Związku Polskich Artystów Plastyków, od samego początku aktywnie uczestnicząc w jego działalności. Pełnił wiele różnych funkcji: członka Zarządu, skarbnika, członka i przewodniczącego Komisji Rewizyjnej, rzecznika dyscyplinarnego, przewodniczącego Sekcji Grafiki, członka Rady Artystycznej Okręgu i Rady Artystycznej Sekcji Grafiki Zarządu Głównego ZPAP w Warszawie. Za swoją działalność związkową został uhonorowany Złotą odznaką ZPAP. W 1960 r. poślubił Aurelię Borucką, historyka sztuki, zawodowo związaną z bydgoskim Muzeum Okręgowym. Był aktywnym członkiem wielu organizacji, m.in. Towarzystwa Miłośników m. Bydgoszczy, Towarzystwa Przyjaciół Sztuki w Bydgoszczy, a także należał do współzałożycieli Klubu Woldenbergczyków. W 1975 r. otrzymał Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski.

W latach 1945–1979 wykonywał projekty i realizacje z zakresu grafiki użytkowej w większości dla firm, przedsiębiorstw i instytucji bydgoskich, m.in. kilkaset plakatów (z okazji „śród literackich” i wystaw w Pomorskim Domu Sztuki w Bydgoszczy), a także katalogi, okładki i ilustracje książkowe, projekty tablic pamiątkowych (m.in. Emila Warmińskiego, Leona Wyczółkowskiego, Henryka Sienkiewicza, Józefa Weyssenhoffa), projekty odznak i medali (z okazji 600-lecia Koronowa i Łobżenicy,700-lecia Szubina i 20-lecia Bydgoskiego Towarzystwa Naukowego), prospekty, dyplomy, cenniki, etykietki, opakowania, winiety, listowniki, znaki firmowe, kalendarze, pocztówki, zaproszenia, exlibrisy, drzeworyty okolicznościowe oraz aranżacje plastyczne (kilkanaście wystaw w Muzeum Okręgowym w Bydgoszczy).

Po okresie obozowym od 1946 r. nastąpił dalszy rozwój grafiki artystycznej. Zajmował się drzeworytem sztorcowym i wzdłużnym oraz linorytem, powstało ich przeszło 100. Najbogatszą spuściznę artystyczną, bo aż kilkaset prac, stanowią rysunki. Wykonywane były tuszem, długopisem, flamastrem, ołówkiem i sangwiną. Są to dzieła studyjne, szkice, notatki stanowiące specyficzny wyraz osobistego widzenia świata zapisywanego podczas rozlicznych podróży artystycznych odbywanych w kraju i zagranicą (Bułgaria, Rumunia, Jugosławia, Kaukaz, Grecja, Węgry, ZSSR – Leningrad i Wilno, Włochy, Czechosłowacja, NRD, Hiszpania) Ważną część w jego dorobku artystycznym stanowią prace z motywami bydgoskimi. Od 1972 r. zajmował się również malarstwem.

Od 1946 r. czynnie uczestniczył w wystawach krajowych i zagranicznych. Brał udział we wszystkich ekspozycjach okręgu bydgoskiego ZPAP, w 55 wystawach ogólnopolskich i międzynarodowych oraz 16 prezentacjach sztuki polskiej zagranicą. Zorganizowano 47 jego wystaw indywidualnych. Uczestniczył w ok. 20 plenerach ogólnopolskich 1913 1916 z rodzicami i bratem Karolem, 1918 1929 i międzynarodowych. Artysta został uhonorowany wieloma nagrodami. Jego prace znajdują się w zbiorach: Muzeum Okręgowego w Bydgoszczy i Toruniu, Muzeum w Grudziądzu i Chojnicach, Muzeum Medalierstwa we Wrocławiu, Muzeum Plakatu w Wilanowie, Gabinetu Rycin Uniwersytetu Warszawskiego, Gabinetu Rycin w Dreźnie, Muzeum w Bradford, Muzeum we Frankfurcie, Muzeum Państwowym w Schwerinie, Muzeum w Nyiregyhaza (Węgry), „Galerie Paletta” w Atenach, a także w kolekcjach prywatnych w kraju i zagranicą.

Opracowanie - Jacek Soliński na podstawie: Słownika grafików Poznania i Wielkopolski Jarosława Mulczyńskiego, Poznań 1996 i konsultacji z Aurelią Borucką-Nowicką

Andrzej Maziec

Urodzony w 1948 r. w Bydgoszczy, zmarł w 2016 r. w Bydgoszczy. Fotografik. Szczególne miejsce w jego twórczości zajmowała fotografia artystyczna, fotografia kreacyjna, fotografia użytkowa. Był twórcą wielu instalacji fotograficznych, był fotoreporterem – obserwatorem życia społecznego, dokumentalistą najważniejszych wydarzeń sportowych, kulturalnych i religijnych w regionie. Prowadził projekty upowszechniających sztukę – m.in. Autorską Galerię Pamięci, Galerię Podwórko, Akcję Podróż oraz uczestniczył w Akcji Lucim. Jest autorem i współautorem wielu wystaw fotograficznych, indywidualnych, zbiorowych, w Polsce i za granicą. Jego fotografie brały udział w wielu wystawach pokonkursowych, krajowych i międzynarodowych, na których otrzymywały wiele nagród. W 1985 r. został przyjęty w poczet członków rzeczywistych Okręgu Kujawsko-Pomorskiego Związku Polskich Artystów Fotografików. Pochowany został na cmentarzu parafialnym pw. Najświętszego Serca Pana Jezusa na Ludwikowie w Bydgoszczy.

Zbigniew Lubaczewski

Urodzony w Bolechowie na Podolu 24.09.1929 r. Zmarł 23.11.1985 r. Przeżył najpierw okupację rosyjską, niemiecką, a potem, w 1943 r. ucieczkę przed UPA w Rzeszowskie. Po wojnie osiadł w Bydgoszczy. Zdał maturę i ukończył studia na Wydziale Leśnym Uniwersytetu Poznańskiego, w latach 1955–1972 pracował jako leśnik. Zawsze jednak jego pasją pozostawała fotografia. Zetknął się z nią w 1942 r., gdy – chcąc uniknąć wywozu na roboty do Niemiec – zaczął pracować jako uczeń u miejscowego fotografa. Później, po latach, podczas pracy w leśnictwie widziano go zawsze z nieodłącznym aparatem fotograficznym. Od 1962 r. stał się uczestnikiem życia artystycznego Bydgoszczy jako aktywny członek zarządu, a przez pewien czas prezes Bydgoskiego Towarzystwa Fotograficznego. Od 1972 r. fotografia przestała być dla niego tylko pasją, a stała się profesją. Został pedagogiem w Państwowym Liceum Sztuk Plastycznych w Bydgoszczy. Jego prace były prezentowane i nagradzane na ogólnopolskich wystawach i konkursach. Autor wielu cykli m.in.: socjologicznych pejzażowych, przyrodniczych oraz portretów bydgoskich literatów i plastyków.

Irena Kużdowicz

Artystka malarka, pedagog. Studia ukończyła na Wydziale Sztuk Pięknych UMK w Toruniu, uzyskując dyplom z zakresu malarstwa w pracowni Tymona Niesiołowskiego w 1950. Zajmowała się malarstwem i rysunkiem.. Brała udział we wszystkich wystawach okręgowych i okolicznościowych organizowanych przez ZPAP od 1951. Swoje prace eksponowała na 25 wystawach ogólnopolskich. Uczestniczyła w wystawach zagranicznych (NRD, Francja, ZSRR, Szwajcaria, Rumunia, Dania, Szwecja). W swoim dorobku ma 20 wystaw indywidualnych. Prace jej znajdują się w zbiorach zagranicznych w Szwajcarii, Francji, USA i Niemczech. Należała do ZPAP. Pochowana został na cmentarzu przy ul. Wiślanej w Bydgoszczy.

Kazimierz Jułga

Artysta malarz, poeta, fotografik, krytyk plastyczny, działacz społeczny. W 1955 r. ukończył PLSP w Bydgoszczy. W latach 1955–1960 studiował na Wydziale Sztuk Pięknych UMK w Toruniu, uzyskał dyplom zzakresu malarstwa w pracowni Stanisława Borysowskiego. W 1961 rozpoczął pracę w Biurze Wystaw Artystycznych w Bydgoszczy, gdzie od 1973 do 2002 r. pełnił funkcję dyrektora. Zajmował się malarstwem, fotografią artystyczną i fotografią dokumentalną, twórczością poetycką, krytyką plastyczną. Od 1960 należał do ZPAP aż do chwili jego rozwiązania w 1983 r. a także do ZLP, a po jego rozwiązaniu od d 1989 do SPP. Był autorem kilkunastu wystaw indywidualnych malarskich i kilkunastu wystaw fotografiki. Uczestniczył w wystawach zbiorowych. Swoje wiersze drukował w prasie lokalnej i ogólnopolskiej. Wydał tomy wierszy: Krawędź (1961), Szum słońca (1972), W smudze Wisły (1988), Godziny (1991), Tędy chodzą chmury (wybór, 2002). Za działalność społeczną i artystyczną otrzymał wiele nagród i wyróżnień. Ostatnie z nich to: Medal Kazimierza Wielkiego (2002), Medal za Twórczy Wkład w Kulturę Chrześcijańską (2002). Pochowany został na cmentarzu parafialnym pw. Najświętszego Serca Pana Jezusa na Ludwikowie w Bydgoszczy.

Mieczysław Franaszek

Urodzony 18 VI 1944 r. w Krakowie zm. 31 VII 2019 r. w Bydgoszczy. Aktor, teatralny i filmowy, podróżnik i fotograf. Absolwent Wydziału Aktorskiego PWST Kraków, 1968. Debiut – 1966 w Teatrze „STU”. Teatry: Nowa Huta, Kraków, Sosnowiec, Opole, Koszalin, Szczecin, Poznań, Bydgoszcz. Współpracował w latach 60. z ośrodkiem TVP Kraków, później z redakcjami radiowymi wielu miast. W 1986 zagrał główną rolę w filmie „Bohater roku” F. Falka. Brał udział w krajowych i międzynarodowych festiwalach teatralnych, na których otrzymywał nagrody aktorskie, m.in. w Erlangen (Niemcy), Zagrzebiu (Jugosławia), Szczecinie, Krakowie. W 2013 r. otrzymał Medal za Twórczy Wkład w Kulturę Chrześcijańską, w 2018 r. Srebrny Medal Zasłużony Kulturze Gloria Artis. Od 2007 r. podjął stałą współpracę z Galerią Autorską Jana Kaji i Jacka Solińskiego w Bydgoszczy, z którą współpracował do ostatnich dni swojego życia. W latach 2011 – 2019 wykładał w Akademii Muzycznej w Bydgoszczy. W latach 2012 – 2014 przygotował i wystawił trzyczęściowy monodram „Rady dobrego Boga”, w 2015 i 2016 r. zaprezentował dwie części tego spektakl w Edynburgu oraz w 2016 monodram poetycki „Myśl jest przestrzenią dziwną”. Zajmował się fotografią reportażową dokumentując swoje podróże: Europa, Afryka (Egipt, Maroko, Tunezja), Azja (Chiny, Indie, Iran, Izrael, Jemen, Jordania, Liban, Nepal, Syria, Turcja, Uzbekistan) i Ameryka Południowa (Boliwia, Peru). Prezentował swoje fotografie na wystawach indywidualnych w Bydgoszczy, Warszawie, Toruniu, Sopocie i Krakowie.

Waldemar Byrger

Artysta malarz. Studiował w Bydgoszczy, w ASP w Krakowie. W 1969 r. uzyskał dyplom w pracowni prof. Wacława Taranczewskiego. Zajmował się malarstwem i grafiką użytkową. W latach 70. uczył malarstwa i rysunku w Państwowym Liceum Sztuk Plastycznych w Bydgoszczy. Autor dziesięciu wystaw indywidualnych, prezentował prace w kilkunastu ekspozycjach zbiorowych. Jego prace znajdują się w zbiorach muzealnych w Szczecinie, Olsztynie, Toruniu, Grudziądzu, Bydgoszczy.

Andrzej Budziak

Artysta malarz i grafik. Ur. w 1953 w Bydgoszczy, zm. 1981 w Gdańsku. Ukończył PLSP w Bydgoszczy. W latach 1975-1980 studiował w Państwowej Szkole Sztuk Plastycznych we Wrocławiu na Wydziale Malarstwa. Dyplom uzyskał w pracowni prof. Z. Karpińskiego. W roku akademickim 1980/81 pracował jako asystent w Zakładzie Malarstwa na Wydziale Sztuk Pięknych UMK w Toruniu. Uprawiał malarstwo, grafikę i rysunek. Uczestniczył w kilku wystawach zbiorowych. Pierwsza wystawa indywidualna odbyła się trzy miesiące po jego śmierci. W kolejnych latach przyjaciele artysty zorganizowali jeszcze kilka jego wystaw indywidualnych. Jego spuścizna artystyczna znajduje się w Muzeum Okręgowym w Bydgoszczy.