ŻYCIE W UKRYCIU – odsłona 143, Wojciech Kass, Irena Kużdowicz

Wojciech Kass – poezja

Co dalej

Co dalej Panie mój, Panie zamieci
dzisiaj święta noc jak pusty piec
zanim ostatnia godzina zaświeci
znów tylu pociągnie paryski wiec

i maluch westchnie: skało moja Boże
zaszedł mnie czas wielkiej wałęsy
kto mi wskaże drogę na Salwatorze
Anglik, Azjata, Rusek z Odessy?

Śnił mi się biedaczysko Wieniczka
ten z Pietuszek, lejący za pomnikiem,
kap, kap, w dali wybuchła kapliczka
a nagi Rilke krył się za pulpitem.

Zamówiłem Panie dla Ciebie litanię
lecz jak ów partacz, jak on się wynosił,
rymy jego rymopoju były za tanie
i cosik cienko brzmiał solistki głosik.

Siwucha nad Praniem rozwinęła front
nad ucho zatoki, nieboskłonu cząstkę,
przyrósł ci gościu do ręki smartfon
a wolałbym w niej oliwną gałązkę.

Co dalej Panie, moja złota grzywo,
kobiety robią sobie twarze na rybę,
nie pływam dobrze ani jestem rybą,
żeby żyć w akwarium i całować szybę.

Potwór, a za bramką głoski pe otwór
jakby pe ciągnęło za śliski wszarz
potwora wprost z otworu przestworu,
cóż, nie istnieje, lecz w głowie go masz.

Jeśli brak ci klejnotu słowa, to przypij,
może być stakanek wódy albo arak,
mówią, że są wolni i robią setne selfie.
Rzeczywistość porzucona – to fakt.

Drzwi

dla Wiesława Uchańskiego

Niczego nie otwiera
dławiący serce strach
kogo więc wypatrujesz
w stale zamkniętych
drzwiach?

Wielki wiatr duży krach
tajnie kluczą w snach
kogo wyczekujesz
w zakluczonych stale
drzwiach?

Dokonało sto otchłani
na ciebie napaści
i choć rani przekręt klucza
w drzwiach nie ściskaj
klucza w garści.

Życie to więcej niż
oddychanie – pomnij
dosłyszałeś raz pukanie
i odwróciłeś się
od drzwi.

Jeden zwyciężony
grób, w grobie świt
a tylu z nas pomarło
w progu zamkniętych
drzwi.

2023 r.

Dyptyk o miłości i śmierci

1.
Zanim nasze łąki wydrążą na wyrobiska
i gąsienica utraci swój biologiczny cel
zanim z języka odpadną płatki rymu
a na jego burcie – po raz który już? – ukryty
sens wyżłobi rysę, coś jak rybę lub pazur.
Nim kolejny rzeczownik zmieni płeć na żeńską
i jeden z milionów wyruszy na skróty
podawszy w esemesie, że idzie na Żym.
Nim pochylisz się, bo pochylisz, by rozwiązać
rzemyk u sandała, który nie zostawi śladów,
gdyż sam będzie śladem wszystkiego
i zanim – mówią liczni – ostatni człowiek
wywiąże się ze śmierci a żadna z wieści
nie dobiegnie, gdyż je zamęczono i skoszarowano.
Ale przybędzie, przybędzie, gdy będziecie
wiedzieć, kogo wołać.

2.
Zanim inwestor wejdzie w twój sen
zachowaj mój szept aż wszystkie lampy
pogasną nad Arno i Sekwaną, Dunajem i Wisłą:
miłość zostawia blizny, potem znów jest bezbronna...
A śmierć? To bezdomność oddechu i brak
formy dla niego. Aj, łuna całunu twojego
pocałunku była jak uniesiona krwią!
Gdy wspomnisz któregoś z umarłych
lub modlisz się za niego, umarły na chwilę
otwiera oczy, lecz nie pamiętam, kto to ujrzał.
Za dalą są dalsze dale z wybiegiem tysiąca
alej, wlej mi – proszę – odrobinę października
gdyż tego lata, gdzie nie trzeba doniósł żałość
lub oddaj, czego nie powiedziałem.

List do przymierającego

Próbuję zrozumieć, że znów umierasz
ale dlaczego nie miałbyś telefonów
ode mnie odbierać?

W zaranku ujrzałem diadem lasanka,
który świecił, bo rósł, i nadal belkę
jak ogół strugałem w oku.

Nie da się umierać nie znając słowa zaranek,
dość ich wymazano, byś w dole
ugrzązł ograny.

Spada nam do diaska pęto fiaska na głowę
i frasunek kresem, jednak nie sądź,
że dlatego tracisz aureolę.

Mówisz – jeszcze runda i z rund kolejna;
nic jednak po liczebnikach, jest grunt,
nad gruntem szpunt.

Gdy nadchodzi wojna rosną kobietom biodra,
gdzie to usłyszałem? Ale twoja wojna
jest ledwie wydolna.

Urządziły wieki strukturę przemijania,
gdy jednak nogi zostają w tyle, a fallus –
pląs nadętej fali niczego

nie wnosi, ta chwila jest jak zmarzliny chuch;
życie wymyka się logice i więcej mi kartek
nie wysyłaj nie do odczytania.

Nie mają serca ci od pomysłów na ludzi
nie wiedzą, gdzie wiatr się zaczyna
kiedy uspokaja i jak toń szronu

leciutko kowadełkiem trąca ton serca;
pomysły poniewierają się jak puste kłosy,
i jak by nie patrzeć vice versa.

O sobie tyle: nie żyję by się modlić, po to są
modły, aby żyć; nie żyję dla pisania
choć zapisane temu służy,

aby w ciała ziemskie i niebieskie się wgryźć.
Możesz ten wiersz zakończyć jak maszyna
– nigdy jednak za mnie.

Podryw cieni

Chciałem coś zapisać, lecz brakło mi przekonania,
że kryje się za tym chuchnięcie niespodzianki
stąd myślałem o tych, którym nie słów tylko miłości
brakuje: w tej sprawie zawiedliśmy i zdradzał
każdy na rzecz rządzy, luksusu i gadżetu,
jakimi w przestwór rzygał arcylewiatan epoki.

Zapisać coś; lecz światło w otoczu było cudownie
rozchylone jak nadgryziona brzoskwinia w ekstazie
dojrzenia i panowało ciche podniecenie w sierści
treściwych traw pochyłych na przyjęcie nabrzmiałego
miłosierdzia i naciągniętych do sztywności strun
deszczu. Nic, ale to nic nie biesiło się, kaprysiło.

Cóż, przelotne, krótkie jest życie, ale przewodzi
długie fale, które drążą, aby to, co krótkie i małe
nigdy nie doznało spokoju i nie powierzyło serca
pustyni. Fale cieni nie przemijają, są trwaniem
w podrywie; spójrz, to przechodzi różowe bioderko bytu
jak prosię i proszę – nie chce się ponętne zapisać.

 * * *

Z wierszy Wojciecha Kassa zawartych w tomie „Otwarte na klucz” emanuje nadzwyczajna siła duchowa. Zachwyt!

Dr Janusz Nowak, Racibórz 

Pełna satysfakcja z lektury „Otwartego na klucz” i tu nie chodzi nawet o to, że są to wiersze gorsze czy lepsze "od", ale o to, że Wojciech Kass poezjuje tak jak ptak lata, wierszem wolnym i niezawisłym, wchodzącym w bliską relację z rzeczywistym. No więc otwarcie na formy, na języki poezji, jednoczesne wsłuchanie się w to co jest na zewnątrz poety, i w to, co mówi głęboko w nim. I to, że w tym tomie nic nie jest pod sznurek jest właśnie imponujące. To jest OTWARTE. A co jest NA KLUCZ? O tym Kass pisze w "przedwierszu". Kluczem jest WIARA. Potem już wszystko samo się tłumaczy. Otwarte kluczem wiary jest piękne i kropka.

Krzysztof Kuczkowski, Gdynia Orłowo

„Otwarte na klucz” – to książka nieprawdopodobna!

Wojciech Kass zawsze zagęszczał język, ale w tym tomie przeszedł samego siebie. Nie umiałabym wybrać frazy, która zachwyciłaby mnie najbardziej, bo wszystkie są wspaniałe. Te wiersze są miękkie w dotyku, ciepłe, swojskie, trochę jak moszczący się na kolanach kot (on też nie pyta czy Ty chcesz, on chce i to mu wystarczy). Są, mówiąc technicznie, zrobione techniką 3D, czyli każdy może wejść w ciało tych wierszy i znaleźć sobie w nich znośne miejsce jak w domu zapamiętanym z dziecięcej arkadii.

Ale przede wszystkim to poezja pogodzone z rzeczywistością, bardzo dla niej wyrozumiała, choć nie ze wszystkich jej poczynań zadowolona. To ten rodzaj mądrości, którą daje tylko rozszerzone widzenie świata, a jednocześnie dostrzeganie tego, co drobne. Poświadcza ona tezę Kassa, że "poeta winien stać po stronie tego, co bezbronne". I on stoi właśnie w tym miejscu, w którym jeszcze można uratować choć jeden kwiatek, jednego ptaszka, jedną sarnę, utrwalić w słowie zapach jeziora, upał w mieście i wiele innych sensualnych doświadczań życia, a nader widzenie przestworu.

 Joanna Chachuła, Sieradz

Poeta prawdziwy!

Światło klucza w moich dłoniach, ciemność narasta, a jego wiersze, ba, co to za wiersze!

L i r y c z n e cuda.

Prof. Jarosław Ławski, Białystok

Irena Kużdowicz – obrazy

(…)Twórczość ta w szczególny sposób wypełniona jest światłem. Tym światłem, które pozwala rozkwitać kwiatom, i tym światłem, które – przenikając coraz głębiej do ludzkiego wnętrza – pomaga odkrywać radość i sens istnienia. Nie oznacza to, że melancholia i smutek są stanami uczuć nieobecnymi w tej twórczości, ale ich natężenia i ukierunkowanie ma aspekt pozytywny, wtapiający się, współtworzący obraz ludzkiej egzystencji, tak by pełne rozpoznanie mogło w całym bogactwie i różnorodności określać prawdę. Tę prawdę, która poprzez sztukę Ireny Kużdowicz ogarnia nas, oczarowując kobiecą delikatnością i jednocześnie pogłębionym świetlistym skupieniem.

Jacek Soliński